Goed onderwijs begint met luisteren, met oog hebben voor verschillen, voor het individu. Tenminste volgens meester Bart, de beroemdste leraar Engels van Nederland met een eigen column in de Spits. Volgens Bart, die wars is van standaardisering en hokjesdenken, gaat 30 procent van de les over overdragen van het vak (HET) en de rest gaat over iets anders: diepgaand menselijk contact (WIJ).

De school is een plaats waar je ervaren mag dat er naar je geluisterd wordt. Op die manier leer je jezelf ontdekken. Waar aandacht is en geluisterd wordt kun je meer van jezelf laten zien, breng je meer van jezelf naar buiten (IK). In klassen (en teams) waar niet naar elkaar geluisterd wordt en gesprekken niet aangegaan worden zit ieder op zijn eigen eilandje en als het even tegenzit: bang voor elkaar. Goed luisteren naar leerlingen, ouders en collega’s om écht contact aan te gaan vraagt meesterschap, dat zal Bart ook weten.

Wat is de kunst van het luisteren?

Luisteren vraagt om aandacht voor HET, ( de vakinhoud, cijfers), WIJ (relaties en de verhalen die er leven) en IK ( de binnenwereld, reflectie),vanuit het besef dat alle aspecten nodig zijn. En dat in een op prestatie gerichte onderwijscultuur.

Luisteren vraagt zelfbeheersing. Als de ander emotioneel reageert roept dat ook emoties bij jezelf op. De onredelijkheid van een ouder kan boosheid in jou oproepen, de brutaliteit van een leerling raakt je. Laat je daar niet door meeslepen maar sta er boven en laat je niet afleiden door wat er in jezelf gebeurt. Het kan helpen om te denken: het gaat niet om mij. Kun je het evenwicht bewaren tussen er voor de ander te zijn, alle ruimte te bieden en stevig in je schoenen te staan?

Luisteren vraagt om aanwezigheid en betrokkenheid. Je eigen gedachten kunnen stopzetten, je aandacht weghalen bij jezelf en present zijn. Je niet af laten leiden door anderen die er handig dwars doorheen je aandacht vragen. Jij bent belangrijk, ik luister nu naar jou!

Luisteren is horen van wat er gezegd wordt, maar ook van wat er niet gezegd wordt. Kunnen we niet gewoon ronduit zeggen wat we bedoelen? Helaas niet en dat hangt samen met het feit dat we ons heel veel dingen nog niet bewust zijn, dan zit het wel in je hart of op het puntje van je tong maar je kunt het nog niet uitspreken. Daar hebben we een goed luisteraar voor nodig die de juiste vragen stelt.

Niet oplossen maar luisteren. Sommige verhalen doen een appèl op je. Wat moet ik met wat die collega of leerling mij verteld? Voor je het weet heb je een oplossing paraat waarmee je de ander niet zozeer helpt maar er zelf een goed gevoel aan overhoudt. Kun je het verhaal bij de ander laten om de eigen antwoorden te mogen ontdekken, en daarmee de eigen krachtbronnen aan te boren. Of wil je graag redden en oplossen, overal een antwoord op hebben?

Het ego staat luisteren in de weg, protesteert en probeert bescherming te geven aan de eigen pijn en geraaktheid; kom niet te dichtbij! Waar raken de verhalen van anderen aan mijn eigen verhaal en kom ik mijn emoties tegen? Om goed te kunnen luisteren heb je ook eigen huiswerk te maken.

Krijg jij zelf een luisterend oor?

Deel jij met collega’s wat je op je hart hebt, de negatieve ervaringen, twijfels, dromen en persoonlijke verhalen? Ik laat je graag ervaren wat de kracht van de dialoog is, wat open luisteren  betekent en hoe het is om je verhaal te mogen delen als er echt naar je geluisterd wordt. Ervaar wat een gesprek in rust, met de structuur van de talking-stick, je brengt. Uit je hoofd naar de wijsheid in jezelf. Laat je raken en inspireren.
lees meer over dialoog in onderwijs